Tư duy xây dựng đội bóng hiệu quả
Nhìn vào danh sách những cầu thủ có giá trị cao nhất thế giới, tính đến tháng 3/2024. Chúng ta sẽ thấy những vị trí đầu tiên bao gồm: Jude Bellingham 180 triệu Euro, Erling Haaland 180 triệu Euro, Kylian Mbappé 180 triệu Euro, Vinicius Junior 150 triệu Euro, Bukayo Saka 130 triệu Euro, Phil Foden 130 triệu Euro. Tất cả đều là cầu thủ tấn công, thậm chí họ không quá cần tham gia 100% vào phòng ngự.
Mãi ở vị trí thứ 10, chúng ta mới thấy xuất hiện một người có thiên hướng phòng ngự, và chỉ là có thiên hướng phòng ngự thôi. Đó là Declan Rice, giá trị 110 triệu Euro. Và hoàn toàn không có một hậu vệ, hay thủ môn nào xuất hiện trong top 30.
Mỗi mùa chuyển nhượng đến, những cầu thủ ở mặt trận tấn công cũng luôn được nhắc đến nhiều hơn. Mấy khi ai đó nhắc đến hậu vệ này đi đâu, thủ môn kia sẽ qua câu lạc bộ nào. Có vẻ như đến chính ban lãnh đạo, ban huấn luyện các đội bóng cũng hành động như vậy. Đó là tư duy từ ngọn, theo một góc nhìn xây dựng cụ thể một đội bóng.
Một ngôi nhà phải có nền vững từ móng nhà, luôn cần có tầng 1 vững chắc, để có một tầng 2 ổn định. Mang tư duy này vào bóng đá, hay nhiều môn thể thao khác cũng vẫn phù hợp. Mỗi mùa giải sẽ lại có vài cầu thủ trẻ được ra mắt làng túc cầu. Chỉ cần một vài pha qua người hiệu quả và đẹp mắt. Chỉ cần một vài bàn thắng, vài pha kiến tạo, sẽ khiến cầu thủ đó tâng lên tận mây xanh.
Cùng với đó là sự nhòm ngó của rất nhiều đội bóng khác. Họ thi nhau tranh giành tiền đạo, tiền vệ công nào đó. Họ không quan tâm rằng, đội bóng họ có cần gì. Họ chỉ cần đó là cầu thủ tấn công, thì mặc định được quan tâm.
Cùng xem xét thế này. Có bao nhiêu tiền đạo đã từng rất xuất sắc ở đội bóng cũ. Vậy tại sao lại trở nên vô hại khi sang đội bóng khác?. Tiêu biểu gần đây như, Darwin Núñez, Timo Werner, Falcao hay Sanchez, và rất nhiều nữa. Họ kém thật không, câu trả lời là không. Họ kém thì đã không thể tỏa sáng được trong đội bóng cũ.
Vấn đề mấu chốt là ở đội bóng mới. Khi mà hàng tiền vệ chưa hoàn thiện, thì việc mang về tiền đạo nó khá vô giá trị. Tương tự như vậy, nhiều người cho rằng, nếu tiền vệ ghi bàn giỏi như Bellingham hay Saka, hãy để họ đá tiền đạo cắm. Tư duy này vô cùng sai lầm, họ ghi nhiều bàn, hay đúng hơn là họ ghi được bàn, là vì họ chơi ở vị trí tiền vệ công. Đưa họ lên đá cắm là có vấn đề ngay.
Các câu lạc bộ mong chờ tiền đạo từng là vua phá lưới, có thể tiếp tục một mình tự ghi bàn hay sao. Điều cần làm trước khi mua một tiền đạo, là phải có hàng tiền vệ tốt. Sự cân bằng ở hàng tiền vệ, là mấu chốt cho sự ổn định ở hàng công.
Và trước khi xây dựng một hàng tiền vệ tốt, bạn bắt buộc phải có hàng phòng ngự tốt. Ở đây chính là sự đồng bộ, không phải sự đồng bộ về tính thương mại, giá chuyển nhượng. Mà là sự đồng bộ trong cách chơi, trình độ phù hợp với triết lý huấn luyện viên. Từ đó, sự ổn định của hàng hậu vệ, sẽ được chuyển dần sang hàng tiền vệ. Không thể mắc sai lầm hay kém cỏi ở hàng hậu vệ, mà lại mong chờ hàng tiền vệ sửa sai hộ.
Ở điểm cuối cùng cũng vậy, thủ môn là vị trí điểm tựa cuối của hậu vệ. Đây chính là vị trí mà mọi đội bóng, phải cân nhắc đầu tiên để xây dựng, chứ không phải chỉ nhăm nhăm vào các tiền đạo. Để siêu tiền đạo vào những cấu trúc đội bóng trung bình, thì họ sẽ trở về trình độ trước đây mà thôi, chứ không thể thành cỗ máy hay siêu nhân, như được ca tụng khi ở những đội bóng có cấu trúc vững vàng khác. Và những đội bóng thực sự mạnh, họ cũng tư duy đúng như vậy.
Xây dựng tập thể từ gốc luôn là kim chỉ nam, trong bất kỳ lĩnh vực nào, bóng đá cũng vậy. Hãy tốn tiền mua hậu vệ cũng được, nhưng chỉ khi đã hài lòng với vị trí thủ môn. Hãy cứ mua tiền vệ đắt giá, nhưng chỉ khi hàng hậu vệ được hoàn thiện. Và chỉ nên mua tiền đạo hào nhoáng, khi đã sở hữu 2 tuyến dưới ổn định, khi đó tiền đạo mới đạt được hiệu suất cao nhất. Nó không đảm bảo chắc chắn tiền đạo sẽ tỏa sáng, nhưng ít nhất nó đảm bảo đội bóng hoạt động ổn định. Mà chỉ khi đạt được sự ổn định, sự tiến bộ mới bắt đầu xảy ra.
Minh chứng thực tế hãy nhìn sang Man City, Liverpool, Chelsea, Real hay Bayern Munich. Những siêu câu lạc bộ này từng mua về những cầu thủ hào nhoáng, và từng phải trả giá. Man xanh từng thể hiện bằng việc mua về Robinho, những để làm gì vậy, họ chờ đợi anh chàng này nâng tầm đội bóng hay sao. Chelsea với Lukaku, Timo Werner. Giải ngân hà Real phiên bản 1.0 từng phá vỡ sự cần bằng hàng tiền vệ khi loại bỏ Makélélé, nhưng không có phương án thay thế phù hợp.
Họ cũng không nâng cấp hàng hậu vệ. Kết quả là Real chẳng có quá nhiều nguy hiểm, dù sở hữu hàng công có Figo, 2 nhà vô địch World Cup Ronaldo và Zidane, rồi cả tiền vệ tài hoa Beckham, tiền đạo Raul và sát thủ vòng cấm Van Nistelrooij. Mọi sự vun đắp cho hàng công đều vô dụng, khi mà bệ phóng bên dưới đều ở cấp độ trung bình yếu. Nó có thể vỡ vụn bất cứ lúc nào, kể cả khi gặp đối thủ có độ cứng cựa vừa phải.
Không phải lúc nào cũng có cầu thủ công thủ toàn diện
Yêu cầu cả công và thủ thường được tuyến tiền vệ đảm nhận. Và mọi đội bóng sẽ chia rõ 2 phần việc cho 2 hoặc 3 cầu thủ cụ thể. Như một người tập trung càn quét và thu hồi, hai người còn lại có vai trò giữ nhịp và điều phối. Hoặc muốn an toàn, huấn luyện viên trưởng sẽ bố trí hai cầu thủ thiên về phòng ngự, người còn lại tự do sáng tạo. Như vậy, kiểu gì thì kiểu, đội bóng phải có ít nhất một tiền vệ phòng ngự trong đội hình.
Với việc trong bóng đá cần cả công và thủ, việc cầu thủ nào mạnh ở một phương diện, và chỉ hỗ trợ thêm ở phương diện còn lại cũng đã là xuất sắc. Nó gần như là bắt buộc ở bóng đá hiện đại ngày nay. Thì việc để tìm được một cầu thủ, đảm bảo được cả công thủ ở mức xuất sắc là rất hiếm.
Sẽ có cá biệt những trường hợp, không cần tiền vệ phòng ngự đúng nghĩa trên sân. Như Real ở giai đoạn 2014/2015, họ từng nhiều lần chơi khi không có tiền vệ phòng ngự. Kể cả khi họ gặp Barca rất mạnh khi đó, và giành chiến thắng với thế trận đôi công. Đơn giản Real sở hữu cặp tiền vệ rất toàn diện là Toni Kroos, và đặc biệt là Luka Modric, siêu cầu thủ đúng nghĩa về sự toàn diện công và thủ. Real khi sở hữu Modric trong đội hình, về cơ bản họ không bắt buộc phải có thêm tiền vệ phòng ngự. Luka sẽ đảm nhận cả hai phần việc đó xuất sắc.
Quay trở lại chủ đề chính, việc đội bóng được xây dựng từ vị trí thủ môn, sẽ tốt hơn khi họ xây dựng theo một cầu thủ tấn công nào khác. Tư duy của Mourinho hay Pep và Klopp vẫn luôn đúng, hãy an toàn trước khi ổn định và phát triển. Hãy nhớ lại, tại sao việc đầu tiên của Klopp và Pep tới đội bóng khác là tối ưu vị trí thủ môn. Sau đó, họ sẵn sàng chi cả tấn tiền cho hàng hậu vệ. Hallaand và Salah sẽ ra sao, khi không có những Dias, Rodri, Van Dijk và Fabinho ở dưới. Hãy tưởng tượng xem.
